De vriendschap

Conny Palmen

In deze roman staat de ontwikkeling van de vriendschap centraal tussen twee vriendinnen, Catherina en Barbara, die elkaar als jonge scholieren leren kennen. Zij voelen zich direct tot elkaar aangetrokken, ofschoon (of juist omdat) zij in alles elkaars tegenstelden zijn: dik staat tegenover tenger, woordblind tegenover taalbehendig, sensitief tegenover tamelijk ongevoelig, enz. Bij nader inzien hebben zij ook enkele markante trekken gemeen. Zo zijn ze beiden verslaafd (de een drinkt, de ander eet) en zoeken beiden de betekenis der dingen. Zij lezen elkaar als een boek, zij zoeken zonder ophouden naar de betekenis van hun eigen en elkaars uiterlijk, uitingen, handelingen, verslaving en verhoudingen. En zij doen dit zo nietsontziend, dat hun vriendschap uiteindelijk hieronder dreigt te bezwijken. Palmen, die in 1991 debuteerde met 'De Wetten', plaatst zich met deze roman opnieuw in een enigszins op Barthes geïnspireerde (post)structuralistische traditie, waarin het overwegen van de betekenis van belangrijke themata (liefde, vriendschap, dood, passie) geschiedt met een scherp oog voor de tegenstellingen binnen het leven van alledag waarin de onderwerpen zich aandienen. Bekroond met de AKO Literatuurpijs 1995

Exit Geest

Philip Roth

Exit Geest is geen banaal boek, wel een boek met een nogal plastisch uitgewerkte obsessie, waardoor het geheel maar moeilijk beklijft. Ik doel hiermee vooral op het haperende geslachtsdeel van Zuckerman, dat hem niet alleen dwingt een luier te dragen maar ook in de weg staat seks te hebben. Na de zoveelste mijmering over de tijd dat het allemaal nog koek en ei was daar beneden, weet je het als lezer wel en hoop je dat Nathan maar weer snel z'n biezen pakt en naar z'n boshut vertrekt. Met Exit Geest is Roth er maar mondjesmaat in geslaagd om naast de fysieke ongemakken die Zuckerman ondervindt ook te laten zien wat voor uitwerking dit op de man z'n geest heeft. Sla Coetzee er nog eens op na, zou ik zeggen.
De joods-Amerikaanse schrijver Nathan Zuckerman, bekend uit eerder werk van Roth, heeft tien jaar in afzondering geleefd, gevlucht uit New York na bedreigingen. De ooit viriele vrouwenjager is nu een oude man: impotent, kampend met incontinentie en een geheugen dat minder wordt. De kans op een succesvolle behandeling bij een uroloog brengt hem terug naar New York. Levenslust bloeit nog een keer op, zeker als hij een aantrekkelijke jonge schrijfster ontmoet. Via haar komt een jonge wetenschapper op zijn pad, die de biografie wil schrijven van Nathans literaire held Lonoff, waarin hij een sensationele onthulling wil doen over diens priveleven. In Nathans confrontaties met deze jongere personen en met de evenals hijzelf afgetakelde geliefde van Lonoff presenteert Roth (1933) zijn thematiek van ontluistering: van de ouder wordende mens die zich vergeefs verzet tegen aftakeling, van de literatuur die ten onder gaat aan vervlakking en van een land dat een president als Bush kiest. Roths analyses zijn messcherp in deze stilistisch gevarieerde roman die volgens de auteur de laatste 'Zuckerman' is.