De Laatkomer

Dimitri Verhulst

Een man die dementie veinst, dat is een variant van 'le malade imaginaire'. In de novelle De laatkomer van Dimitri Verhulst laat verteller Désiré Cordier (74) al meteen weten dat hij een rol speelt, en dit zal hij telkenmale herhalen. Uit afkeer van zijn vrouw Moniek en haar 'verbale fusillades' heeft de gepensioneerde bibliothecaris Cordier deze laffe vlucht uit het burgermansbestaan bedacht.
Hij ziet in het tehuis een jeugdliefde terug, maar die is echt dement en een amoureuze herkansing is uitgesloten. Dan komt hij ook nog een iele tachtiger tegen, die krek als hij zo goed mogelijk acteert dat hij van het padje is. Dat had iets kunnen opleveren: zou iedereen een rol spelen? Maar Verhulst laat het bij die ene ontdekking.
Het wrange van Désirés ‘stervenskunst’ is de kracht van de roman. En passant neemt Verhulst zo, op een niet al te overdreven wijze, de bejaardenzorg op de hak. Waarmee hij het individuele verhaal extra schrijnend maakt, maar het tegelijk het persoonlijke laat ontstijgen.
Ik-verteller Désiré blijft moppen tappen en de schijn ophouden dat het zo beter is. Maar pijnlijk is de scène waarin zijn dochter voor haar gemoedsrust voorgoed afscheid komt nemen van haar vader, en hem vertelt – omdat hij wel ‘een geheim kan bewaren’ (au!) – dat zij haar man gaat verlaten: ‘Niet dat er vreselijke dingen zijn gebeurd tussen ons. Integendeel. Hij is het beste wat mij ooit overkomen is. Maar het is op.’
Kortom: zij neemt de stap wél op tijd. De veelzeggende reactie van Désiré: stilzwijgend blijft hij nonsens uitkramen. Dement doen.
De compositie maakt ook dat het uiteindelijk gaat schrijnen. Lezend moeten we concluderen dat Désiré in het slothoofdstuk toch wat rooskleurig vooruitblikt op zijn uitvaart. ‘Het is al sedert vele weken, ongetwijfeld, dat Moniek lijdt aan telefoonvrees’, noteert hij.
(We vragen ons af of Désiré aan het eind echt sterft, want dit blijft feitelijk “open”; we willen moeite doen hier de auteur over te benaderen!)