Reisverslag van een kat

Hiro Arikawa

Vroeg in de roman rijst de vraag waarom Satoru zijn kat eigenlijk weg gaat doen. Hij is er toch zo gek op? Arakawa laat de lezer tot ver over de helft van het boek gissen. De gebeurtenissen in de roman geven hier ook reden toe, want Satoru’s jeugd is alles behalve vlekkeloos verlopen. In Arakawa’s vlotte schrijfstijl (en een prachtige vertaling vanuit het Japans door Sander Schoen) ontvouwt zich Satoru’s levensverhaal. De roman blijft daarnaast stilstaan bij al het moois dat de natuur te bieden heeft – van de weidse oceaan en bergen sneeuw tot de vallende lentebloesem.

Satoru’s roadtrip is geen doelloos tripje door Japan. Zoveel wordt al snel duidelijk. Voor zijn vertrek heeft Satoru zijn jeugdvrienden namelijk stuk voor stuk een brief geschreven met de vraag: Kan ik Nana hier in veilige handen achterlaten? Als eerste bezoekt Satoru zijn vriend Kosuke die tegenwoordig de fotostudio van zijn vader runt. Vervolgens reist hij naar Daigo die op het platteland woont en tot slot naar Shusuke en Chikako; een echtpaar met een pension aan de voet van de berg Fuji.

Arakawa weet de typische gedragingen van een kat bovendien perfect op papier te zetten. Katten staan in Japan symbool voor geluk. Satoru heeft misschien niet zoveel geluk, maar weet iedere situatie toch te overwinnen met een dosis optimisme. Dit creëert het beeld van een man die iedere tegenslag wel aan kan. Wanneer langzaamaan duidelijk wordt dat het plot een onafwendbare maar rampzalige koers vaart, is het voor de lezer dan ook wel even slikken.

Jij bent van mij

Peter Middendorp

 In zijn vierde roman Jij bent van mij komt hij los van die elementen en implanteert hij ons in het hoofd van een boer, een jonge vader, die zich vergrijpt aan een jong meisje. Ook hier voelt de ik-figuur een afkeer voor zijn vader, nog steeds speelt het verhaal in de provincie, maar nu zoomt Middendorp in op hoe de psychologie werkt. Niet de buitenste laag: hoe werkt de wereld op je in, maar een laag dieper: hoe verwerk je de dingen?
Veel dingen overkomen Tille Storkema. Als kind is hij er getuige van hoe zijn vader een been verliest in een landbouwmachine en kan hij alleen maar kijken. De keuze voor een partner en voor kinderen lijkt iets wat hem gewoon overkomt. En voor hij het weet zit hij in een tredmolen waarin hij een rol moet aannemen. Het conflict tussen individu en omgeving, tussen je eigen verlangens en de verwachtingen van je omgeving lijkt het centrale thema bij Middendorp. Zijn vrouw wordt er niet aantrekkelijker op en het consumeren van het huwelijk neemt af naarmate zijn vrouw dikker wordt en haar haar korter laat knippen. Natuurlijke verlangens borrelen in een man die zich niet kan uiten, met als begrijpelijk (niet hetzelfde als logisch of terecht) resultaat een impulsieve verkrachting en een moord. Wat er precies is gebeurd weten we niet, dat heeft de ik weggestopt in de krochten van zijn kolkende brein, maar dat hij verantwoordelijk is voor de moord, wordt duidelijk. Maar dat is niet wat het boek zo bijzonder maakt, want er zijn vele van dergelijke verhalen.
Jij bent van mij is een boek om zorgvuldig en met aandacht te lezen. Je verplaatst je in het hoofd van een moordenaar, in de associaties, gedachten en gevoelens van een man die weet wat hij heeft gedaan - maar weet hij ook waarom? Tijdens het lezen vallen er steeds weer nieuwe puzzelstukjes op hun plaats.
De taal in Jij bent van mij is in al haar eenvoud ook zeer poëtisch, melancholisch, ritmisch. Eerst moest iets kapot en dan pas zagen we hoe het in elkaar zat.

Ze zullen denken dat we engelen zijn

Bert Natter

Op een zonnige zondag laat in het jaar zit Alfred Ellerau op een terras. Naast hem komt een vrouw zitten die hem een hand geeft en zich voorstelt als Prunella. Op dat moment rijdt een geldauto over het plein, her en der mensen omverrijdend, en boort zich in de gevel van het café aan de overkant. Vervolgens verschijnt een busje op het toneel waaruit mannen springen die de omstanders onder vuur nemen.

Tussen alle doden worden Alfred en Prunella levend aangetroffen, de handen nog in elkaar. Verbijsterd en verward zoeken zij elkaar in de dagen die volgen diverse keren op, onhandig worstelend met hun gevoelens. De lezer krijgt alles mee vanuit het perspectief van ik-verteller Alfred. In zijn eenzame leven is zijn baan als chauffeur van kinderen met een beperking voor hem het belangrijkste houvast. Maar de aanslag brengt juist op dat punt gevolgen met zich mee.

Deze vijfde roman van Bert Natter is een vlot lezende geschiedenis waarin het niet alleen draait om de gevolgen van een aanslag maar vooral om de betrouwbaarheid van herinneringen. Geleidelijk wordt duidelijk dat Alfred al voor de aanslag een getraumatiseerde man was.

Pristina

Toine Hermans

In deze roman staat de ritselende, zelfgenoegzame repatriëringsambtenaar Albert Drilling (die voor de reputatie van zijn minister schrijnende asielzoekergevallen heimelijk de grens over masseert) tegenover de innemende Irin Past, een vernederlandste Kosovaars-Servische. Zij verblijft op een klein Waddeneiland. Het eiland en zijn bewoners sluiten zich om haar heen. De rigoureuze ambtenaar infiltreert in de gemeenschap; hij is op het Waddeneiland, maar hij doet ook voorbereidend werk in Egypte en in Kosovo. De ambtenaar lijkt in zijn missie te slagen. Het individuele leed van een asielzoekster tegenover de rigiditeit van de ambtenarij (mens tegenover dossier) krijgt gestalte. De karakteruitdieping en de structurering is wel eens schematisch. Dat schematische opent intussen wel de weg naar haast surrealistische (Kafkaëske) vergezichten. Een mooie roman die tot nadenken en verontwaardiging over het lot van individuen stemt. 

Zoals ik jou ken,ken jij mij

Yvonne Keuls
Mijn jaren met Hella Haasse

Zoals ik jou ken, ken jij mij' is een relaas van de diepe vriendschap tussen Yvonne Keuls en Hella Haasse. Dit boek biedt een inkijkje in de televisiewereld van de jaren zestig en zeventig, én in de literaire wereld van die tijd, met vergeten schrijvers als Couperus en Vestdijk. Yvonne Keuls beschrijft de groeiende populariteit van de televisie en de emancipatie van de vrouw, evenals de generatie die ‘dat Indische leven’ in Nederland zo mist. Maar bovenal toont dit verhaal de klievende momenten in het leven van de twee schrijfsters, die van grote betekenis zijn geweest voor hun vriendschap.

Yvonne Keuls (1931) begon halverwege de jaren vijftig met het schrijven van korte schetsen over haar dochters en breidde dat al snel uit met toneelstukken, hoorspelen en literaire televisiebewerkingen. Ze vond haar grote publiek met sociaal-realistischeromans als Jan Rap en z’n maat, De moeder van David S. en Het verrotte leven van Floortje Bloem. Veel van haar boeken werden bekroond en zijn uitgegroeid tot klassiekers van de Nederlandse literatuur. In 2012 ontving zij de Cultuurprijs van de stad Den Haag voor haar hele oeuvre en onlangs werd haar de Littéraire Witte Prijs 2018 toegekend.

En uit de bergen kwam de echo

Khaled Hosseini

We stappen aan boord op het platteland van Afghanistan. Na het overlijden van hun moeder zorgt Abdollah voor zijn zusje Pari. Ze zijn onafscheidelijk, totdat hun vader Pari op driejarige leeftijd verkoopt aan een rijk, kinderloos echtpaar in Kabul. Deze gebeurtenis blijkt bepalend voor hun leven en dat van hun familieleden. Hun scheiding is het startsein van een verhaal dat zich afspeelt in diverse landen en op verschillende momenten in de geschiedenis. Hosseini weeft de verschillende verhaallijnen tot een prachtig geheel. Het hele boek draait om de vraag: Zullen Abdollah en Pari met elkaar worden verenigd?

Het is 1952 en Abdullah moet lijdzaam toezien hoe zijn kleine zusje Pari achterblijft bij Nila, een rijke, kinderloze vrouw in Kabul. Nila kan de ziekte van haar veel oudere man Wahdati niet aan en vertrekt met het meisje naar Parijs. Na haar dood ontdekt Pari dat Nila niet haar echte moeder was en dat ze nog familie heeft in Afghanistan, waaronder een broer. Tussen deze geschiedenis door zijn verschillende verhaallijnen geweven, variërend van de kok/chauffeur in dienst van Wahdati in de tijd dat het nog een vreedzaam land was tot aan de 21e eeuw waarin oorlog en geweld de boventoon voeren. Khaled Hosseini (1965), Amerikaans schrijver en arts van Afghaanse afkomst, werd beroemd met 'De vliegeraar' en 'Duizend schitterende zonnen'. In deze derde (mooi vertaalde) roman wordt opnieuw in vaak bloemrijke taal een indrukwekkend beeld gegeven van verschillende in en buiten hun land levende Afghanen, in verschillende perioden, die allemaal op de een of ander manier met elkaar verbonden zijn.

Nooit meer slapen

W.F. Hermans

Nooit meer slapen is een in 1966 gepubliceerde roman van Willem Frederik Hermans over een wetenschappelijke expeditie naar Noors Lapland. De jonge geoloog Alfred Issendorf neemt deel aan een geologische expeditie waarmee hij meteorieten hoopt te vinden in Finnmark, een onherbergzaam gebied dat zo noordelijk gelegen is dat 's zomers de zon niet ondergaat. Na onenigheid over de te volgen richting verongelukt zijn reisgenoot Arne, waarna Alfred erin slaagt de weg naar de bewoonde wereld terug te vinden. Issendorf is ambitieus: hij hoopt dat hem op deze reis iets groots te wachten staat.

De jonge geoloog Alfred Issendorf neemt samen met de drie Noren Arne, Qvigstad en Mikkelsen deel aan een geologische expeditie waarmee hij meteorieten hoopt te vinden in Finnmark, een onherbergzaam gebied dat zo noordelijk gelegen is dat 's zomers de zon niet ondergaat.